معرفی شهرستان
الف- سیمای شهرستان
- 1. اقلیم و سرزمین
– وسعت:
– موقعيت: شهرستان کلاله با وسعتی معادل 175204 کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 117,319تن 32,998 شهری و 90,342تن روستایی. در شمال شرق استان گلستان در جوار پارک ملی گلستان و امتداد دیوار تاریخی جرجان یا سد اسکندر ملقب به مار سرخ واقع شده است .این شهرستان از شمال به شهرستان مراوه تپه و استان خراسان شمالی و از جنوب به شهرستان تازه تاسیس گالیکش و از شرق به پارک ملی گلستان و از جنوب غربی به گنبدکاوس ختم می شود .
– تقسيمات: براساس آخرین تقسیمات کشوری این شهرستان از دو بخش مرکزی و پیشکمر و دو شهر کلاله و فراغی و 5 دهستان و 120 آبادی تشکیل می شود
– اقليم: نیمه خشک تا خشک .وقوع بلایای اقلیمی همچون سیل ، خشکسالی وطوفان در طی سالهای اخیر خسارت های هنگفتی به بخشهای زیربنایی ، تولیدی و اجتماعی وارد کرده است.
- 2. پیشینه: یشینه تاریخی و گردشگری :شهرستان کلاله قریب به 7500 سال قدمت دارد که متعلق به دوره های پیش از تاریخ است ، فرهنگ و تمدنی که به فرهنگ های باستانی آسیای مرکزی ارتباط تنگاتنگ دارد. به طوریکه در این شهرستان 135 تپه و محوطه متعلق به دوره های پیش از تاریخ کشف شده است که از جمله تپه های باستانی کلاله می توان به خدرتپه، قره تپه شیخ ، لیلان تپه و … نام برد که توصیف آن در این گزاره نمیگنجد .شهرستان کلاله در دوره اشکانیان و در زمان اشک اول و دوم دومین پایتخت اشکانیان بود و این افتخار را دارد که در تاریخ جهان باستان بدرخشد.براساس تحقیقات بعمل آمده موسس سلسله اشکانیان یعنی اشک بانی شهر کلاله یا دارایوم (نام سابق) بوده است .در دوره ساسانیان نیز از اهمیت و جایگاه استراتژیک کلاله کاسته نشد و دو اثر (آتشکده یاساقلیق و سد گرکز و دیوار تاریخی جرجان یا سد اسکندر ملقب به مار سرخ) با قدمتی قریب به 2000 هزار سال ساخته شد .در دوران اسلامی کلاله بخشی از ولایت های جرجان بوده است و تا قبل از دوره قاجار ارتباطی با استرآباد یا گرگان کنونی نداشته است .نام این منطقه از دوره استیلای ترکان خوارزمشاهی بر ایران، گوکلان بوده است که از نام یکی از قبایل ترکمن اخذ گردیده است .
در قرن نوزدهم میلادی دهکده کوچکی به نام آی درویش در نقشه سیاسی کلاله که آن زمان گوگلان نام داشت شکل گرفت . این روستا محل سکونت غیردایم تیره آی درویش از طوایف گوکلان بود.
در سال 1333 کلاله به شهر تبدیل شد و در سال 1379 از شهرستان مینودشت منتزع و به یک شهرستان مستقل تبدیل شد . این شهرستان منطقه ای 4 فصل با لاله ها و گل های وحشی و دارویی متنوع و رنگارنگ است و در فصل بهار جلوه خاصی به خود میگیرد .
– آثار تاریخی و جاذبه هاي گردشگری: مراکز گردشگری و آثار باستانی شهرستان عبارتند از :- پارک جنگلی آقسو و مراتع و جنگل های همجوار با پارک ملی گلستان- مجموعه تفریحی چشمه زاو- کوه ها و جنگل های با پوشش جنگلی درختان هیرکانی بازمانده از عصر یخبندان- زیارتگاه حضرت خالد بن سنان (ع) ملقب به خالد نبی و قبرستان باستانی- دره 5 شیر و مراتع سرسبز محدوده بقعه حضرت خالدنبی (ع)- دیوار تاریخی جرجان یا سد اسکندر ملقب به مار سرخ- کارگاه کاوشگری قره دیب- آتشکده یاساقلیق و تپه های باستانی- تالاب سولوک لی و ارتفاعات بیلی کوه- جنگل های طبیعی خدر اولیاء- مرقد مطهر امام زاده عبدالله (ع) ملقب به امام عبدالله تگک- سد بوستان- سد چمران ملقب به سد شاپور- پارک لاله- سد گلستان- مجموعه های پرورش اسب روستای صوفیان
– صنایع دستی: 11 کارگاه صنایع دستی در رشته های مختلف از جمله فرش بافی- ابریشم بافی–نمد بافی –سوزن دوزی –زیوار آلات ترکمن-چرم دوزی- نمد مالی و …
– جمعیت: 117,319. نفر معادل 8.5درصد جمعیت استان
– توزيع مكاني جمعيت: 32,998درصد جمعيت شهري و 90,342درصد جمعيت روستايي
– توزيع جنسيتي جمعيت: 58,836 درصد جمعيت مردان 58,483درصد جمعيت زنان
– تراكم جمعيت: نفر در هر كيلومتر مربع: 0.67 نفر در کیلومتر مربع(شصت و هفت صدم نفر در کیلومتر مربع)
– خانوار:32998 با بعد(ميانگين) 5/3 نفر در هر خانوار
– اشتغال : نرخ اشتغال 13% درصد و توزيع اشتغال 65% درصد کشاورزی42% درصد صنعت، 5%درصد خدمات43%
– نرخ بیکاری:9/12درصد
- امور اجتماعی و فرهنگی :
– باسوادی: نرخ 1/92 درصد. بر طبق سرشماری سال نود وپنج از کل جمعیت 021/75 نفر گروه هدف که شامل گروه سنی 10 تا 49 ساله می باشد ،906/5 بی سواد وبقیه جمعیت تا هفتادو پنج هزار وبیست ویک نفر افراد باسواد تشکیل می دهند .
– آموزش مقدماتی:1963 دانش آموز و 20 موسسه یا پیش دبستانی و مدرسه، 89 كلاس درس غیر دولتی
– آموزش عالی: 410 نفر دانشجو پیام نور ، 450نفر دانشجو ازاد دو تا دانشگاه ، دانشگاه آزاد و دانشگاه پیام نور .
– بهداشت و درمان: 12 مرکز بهداشتی درمانی، 2پایگاه بهداشتی و درمانی، 1 بیمارستان، 163تخت بيمارستاني كه به ازاي هر نفر يك تخت و 10 نفر پزشك عمومي و 22متخصص كه به ازاي هر 5 نفر يك پزشك، 53 خانه بهداشت روستايي
10- مسافت و بازه زماني
جدول مسافت و زمان دسترسي مرکز شهرستان به شهرهای حوزه شهرستان
| بازه زماني | مسافت(كيلومتر) | مقصد (شهرهای استان ) | مبدا مرکز شهرستان | رديف |
| 20 دقیقه | 25 کیلومتر | شهر فراغی | کلاله | 1 |
| 15 دقیقه | 15 | تمرقره قوزی مرکز دهستان | کلاله | 2 |
| نیم ساعت تا 45 دقیقه | 30کیلومتر | روستای گچی سو | کلاله | 3 |
| 60 دقیقه | 50 کیلومتر | قرانکی جنگل | کلاله | 4 |
جدول مسافت و زمان دسترسي مرکز شهرستان به سایر مراکز شهرستانهاي استان
| بازه زماني | مسافت بر حسب كيلومتر | مقصد | رديف |
| یک ساعت و نیم | 150 کیلومتر | گرگان | 1 |
| یک ساعت | 85 کیلومتر | علی آباد | 2 |
| 45 دقیقه | 50 کیلومتر | آزاد شهر | 3 |
| نیم ساعت | 35 کیلومتر | گنبد | 4 |
| یک ربع تا بیست دقیقه | 20 کیلومتر | مینوشت | 5 |
| 10 دقیقه تا یک ربع | 15 کیلومتر | گالیکش |
